Siddhapratima

Postkaart

De 'siddhapratima' is een magisch diagram (yantra) dat een beeld (pratima) geeft van een verloste ziel (siddha). Een siddha heeft geen materieel lichaam meer en wordt dus transparant, als een lege ruimte voorgesteld. Wanneer iemand tijdens zijn leven het stadium van de 'alwetendheid' heeft bereikt en vervolgens zijn ziel van elke karmische binding heeft ontdaan, dan zal hij na de dood opstijgen naar de kruin van de wereld vanwaar geen terugkeer mogelijk is. De ziel is op dat ogenblik zo zuiver dat ze alle lichamelijkheid ontstijgt. In de kunst wordt dit afgebeeld als een sobere, lege uitsnede in een metalen plaat. De silhouet heeft de vorm van een Jina in staande meditatiehouding, 'kayotsarga', letterlijk 'het verlaten van het lichaam'. Dit beeld herinnert aan het belangrijkste moment in het leven van een Tirthankara, dat van zijn dood, in meditatie, en van zijn verlossing (moksha). De vorm van een verloste ziel kan niet beschreven worden want dit overstijgt onze begrenzingen van tijd en ruimte, m.a.w. dit valt buiten het menselijk voorstellingsvermogen. De silhouet suggereert echter de laatste levensvorm van een wezen, net voor de dood. De menselijke vorm van de Jina maakt het eens te meer duidelijk dat dit stadium van verlossing voor ieder van ons bereikbaar is.

Siddhapratima, voorstelling van de verloste ziel, India, 1900-1999, Collectie MAS AE.2009.0016.0001