het (inter)nationale netwerk van een Antwerpse pionier in de avant-garde van de jaren 1920

Dit rijk geïllustreerd naslagwerk over het leven en de strijd van de abstracte kunstenaar Jozef Peeters (1895-1960) biedt een boeiende kijk in de Belgische en Europese avant-garde van de dolle jaren 1920, met Antwerpen als uitvalsbasis. Daar wierp Peeters zich vlak na het einde van de Eerste Wereldoorlog op als de concertmeester van het vooruitstrevendste kunstgebeuren. Hij richtte de kring Moderne Kunst op en organiseerde drie grote congressen van moderne kunst, met schokkende tentoonstellingen. Samen met Michel Seuphor leidde hij tussen 1922 en 1925 het toonaangevende tijdschrift Het Overzicht; later volgde de kunstkrant De Driehoek. Deze cultbladen - met artikels van gerenommeerde auteurs en reproducties van de meest hoogstaande kwaliteit - maakten dat Antwerpen in die tijd een gerespecteerde schakel werd in het Europese raderwerk van de stedelijke avant-garde.

De uitgebreide research van auteur Peter J.H. Pauwels belicht Peeters' pioniersrol, als zoekend kunstenaar, en als promotor van het internationaal constructivisme door middel van zijn contacten met tal van gepassioneerde medestrijders in binnen- en buitenland. Zo passeren niet alleen Belgische figuren als Victor Servranckx, Felix De Boeck, Paul van Ostaijen en Marthe Donas de revue, maar ook Piet Mondriaan, Theo en Nelly van Doesburg, Herwarth en Nell Walden, Robert en Sonja Delaunay, Fernand Léger, Lajos Kassak, László Moholy-Nagy, J.J.P. Oud, Marcel Iancu en F.T. Marinetti. Samen geloofden zij - gedurende een korte tijd en met vallen en opstaan - in een universeel herkenbare geometrisch abstracte kunst, die na het debacle van de oorlog de landsgrenzen zou overstijgen om te resulteren in een nieuwe, betere wereld.

Peter J.H. Pauwels, 496 pagina's, Nederlands, 32 x 24 cm, Ludion, Hardcover

Memento van Gustave van de Woestyne

In de vroege jaren 1930 begint de schilder Gustave van de Woestyne (1881-1947) zijn herinneringen aan zijn pas overleden lievelingsbroer, de dichter Karel van de Woestijne (1878-1929), op papier te zetten. Dat doet hij in een beeldende streektaal, met sprekende details, veel fantasie en een apart gevoel voor humor. Die cocktail verleent een bijzondere charme aan het verhaal. Bij de eerste uitgave in 1979 stal Karel en ik meteen de harten van de lezers. Velen betreurden later dat deze memoires niet meer in de handel verkrijgbaar waren. Voor het eerst verschijnt het werk nu in een zorgvuldige maar gemoderniseerde weergave van het manuscript. De tekst is voorzien van verhelderende annotaties, een situerende inleiding, een nawoord waarin feit en mythe van elkaar worden gescheiden, een personenregister en een bibliografie. Zo kan het boek zowel liefhebbers als specialisten aanspreken. Deze nieuwe editie wordt bezorgd door Johan De Smet, Leo Jansen, Peter Theunynck en Hans Vandevoorde.

Gustave Van de Woestijne, 200 pagina's, Nederlands, 21 x 14 cm, Davidsfonds, Softcover

Tom Hautekiet was een van de bekendste en bijzonder getalenteerde Belgische grafische vormgevers van de afgelopen 20 jaar. Hij werkte voor heel diverse opdrachtgevers maar heeft met name voor de culturele sector veel betekend; zo maakte hij affiches voor theatergezelschappen, verzon hij de vormgeving en animaties voor heel wat tv-programma’s en is hij de man achter de herkenbare grafische look van Rock Werchter.

Kathleen Bontenakel, 240 pagina's, Nederlands, 19 x 24 cm, Luster, Softcover

Francis Bacon was controversieel in zowel het leven als de kunst en was een van de belangrijkste schilders van de 20e eeuw. Zijn monumentale, verontrustende beelden hebben een buitengewone kracht om de toeschouwer te verontrusten, te choqueren en te achtervolgen, 'om de kleppen van het gevoel te ontgrendelen en daardoor de toeschouwer gewelddadiger tot leven te brengen'. Op basis van zijn persoonlijke kennis van Bacons inspiratiebronnen, intenties en werkwijzen onderzoekt David Sylvester de ontwikkeling van het werk van 1933 tot begin jaren negentig, en bespreekt hij kritisch een aantal cruciale aspecten ervan. Ook reproduceert hij niet eerder gepubliceerde fragmenten uit zijn gevierde gesprekken met Bacon, waarin de kunstenaar over zichzelf, moderne schilders en de kunst van het verleden spreekt. Ten slotte geeft Sylvester een kort verslag van Bacons leven, waarbij hij bepaalde fouten corrigeert die elders als feiten zijn gepresenteerd. Verdeeld in de rubrieken 'Review', 'Reflections', 'Fragments of Talk' en 'Biographical Note' is Looking Back at Francis Bacon een uniek portret van een van de creatieve genieën van onze tijd, door een schrijver van vergelijkbare faam.

David Sylvester, 272 pagina's, Engels, 21 x 26 cm, Thames and Hudson, Softcover

De l'Affiche à la Lettre - Van Affiche tot Letter

In 2015 zou Lucien De Roeck (1915-2002) honderd jaar zijn geworden. De Belgische graficus, typograaf, tekenaar en afficheontwerper was een ontzettend getalenteerd kunstenaar. De Roecks precieze lijnenspel, synthetische geest, uitgepuurde tekenstijl en grote verbeeldingskracht blijven verrassen door hun uiterst moderne uitwerking. Aan de hand van originele affiches, persillustraties, schetsboekjes, schilderijen en tekeningen maakt het publiek (opnieuw) kennis met deze kunstenaar, die aan de school van Ter Kameren (ENSAV) tevens onderricht heeft gegeven aan Pierre Alechinsky en Jean-Michel Folon.

Anne Carre, Karl Scheerlinck, Hugo Puttaert, 112 pagina's, Nederlands | Frans, 27 x 21 cm, Lannoo, Softcover

Léon Spilliaert (1881-1946) was een autodidact die werd gevormd door het contact met de literatuur van zijn tijd en die overtuigd was van zijn roeping als uitverkoren kunstenaar, waarin hij aan Nietzsche doet denken. Hij was de maker van een bijzonder origineel oeuvre geïnspireerd door metafysische vraagstellingen en de Vlaamse cultuur, en bijna uitsluitend op papier gemaakt. In een mix van grafische technieken zoals Oost-Indische inkt, potlood, zwart krijt, pastel, kleurpotloden en ook aquarel en gouache knoopte de Oostendenaar banden aan met het symbolisme en expressionisme van zijn tijd en leek hij in zijn meest radicale, uiterst vereenvoudigde landschappen de geometrische abstractie en het minimalisme aan te kondigen.

Anne Adriaens-Pannier, 192 pagina's, Nederlands, 29 x 24 cm, Snoeck Publishers, Softcover

Illustrator van Verhaeren, Maeterlinck, Hellens, ...

Bij de meeste kunstliefhebbers zijn ze vrijwel onbekend: de illustraties van Léon Spilliaert (1881-1946) in uitgaven van het werk van Belgische schrijvers als Emile Verhaeren, Maurice Maeterlinck, Franz Hellens, Paul Neuhuys en vele anderen. Spilliaert illustreerde hun dichtbundels en theaterstukken, en zelfs een kinderboek, met tekeningen in Oost-Indische inkt en aquarelverf, of liet zijn inspiratie de vrije loop bij het visualiseren van de droomwereld van de auteurs. Dit rijke deelgebied van zijn kunst wordt door Spilliaertspecialiste Anne Adriaens-Pannier eindelijk voor het publiek ontsloten.

Anne Adriaens-Pannier, 240 pagina's, Nederlands, 29 x 21 cm, Hardcover

Een leven

De kledingkeuze van de surrealistische kunstenaar René Magritte (1898-1967) was even elegant als zijn schilderstijl: hij schilderde steevast in pak, inclusief das en bolhoed. In zijn werken, waaronder het iconische La trahison des images (‘Ceci n’est pas une pipe’) en Golconde, creëerde hij een droomwereld vol mysterie, erotiek en humor. En net als zijn werk bleef de persoon Magritte mysterieus.

In deze biografie volgt auteur Alex Danchev het veelbewogen leven van de Belgische kunstenaar; van de traumatische zelfmoord van zijn moeder tot de verkoop van vervalste kunstwerken tijdens de Duitse bezetting en van zijn turbulente relatie met de Franse surrealisten tot zijn internationale doorbraak in de kunstwereld. Magritte: Een leven is een fascinerend portret van een wereldwijd geliefd kunstenaar wiens invloed nog altijd groot is.

Alex Danchev, Sarah Whitfield, 560 pagina's, Nederlands, 23 x 16 cm, Spectrum, Hardcover

Monografie Marten Melsen

Als schilder van het sappige boerenleven is Marten Melsen (Stabroek 1870-1947) de polderschilder bij uitstek. Ter gelegenheid van drie belangrijke tentoonstellingen (Jacob Smits museum Mol, Stedelijk Museum Oostende en Breda) verschijnt deze eerste publicatie ooit over Marten Melsen. Tevens omvat het boek de oeuvre catalogus van het grafisch werk van de kunstenaar.

176 pagina's, Nederlands | Frans, 29 x 24 cm, Pandora, Hardcover

De populaire podcast Mathilde's Mysterie brengt Mathilde weer onder de aandacht. Vandaar deze heruitgave in herziene vorm! Mathilde. Nederlands bekendste muze, Zeeuws meisje, Het Fenomeen, levend kunstwerk, modekoningin van de jaren zeventig, muze en (ex)vrouw van Carel Willink, ambassadrice van Fong-Leng, mythe en mysterie. Dankzij de podcast ‘Mathilde’s Mysterie’ weer volop in de aandacht. Wie was Mathilde echt? In dit boek verschuift de focus van haar veel besproken mysterieuze dood en de laatste twee heftige jaren na haar scheiding met Willink, naar haar intrigerende leven. Behalve Mathildes biografie bevat het boek de zoektocht van Lisette de Zoete naar het leven van Mathilde en full-quote interviews met onder anderen Fong-Leng, Marte Röling, Joop van Loon, Imca Marina, Lotti en Maria Heyboer, Ger Lammens, Adrian Stahlecker en Mathildes zussen. Niet eerder gepubliceerd beeldmateriaal, fotografie, brieven en poëzie van Mathilde zelf verrijken deze bijzondere uitgave over een markante persoonlijkheid.

Lisette de Zoete, 384 pagina's, Nederlands, 24 x 17 cm, Lecturis, Hardcover

Triomf van een vergeten talent

In de zomer van 2018 organiseert het MAS in Antwerpen in samenwerking met het Rubenshuis een eerste monografische tentoonstelling over de vergeten kunstenares Wautier (1614-1689). Ze werd geboren in Mons maar bouwde haar loopbaan uit in Brussel waar ze rond 1650 actief was. De kunstenares onderhield contacten met het hof van aartshertog Leopold-Wilhelm die vier van haar werken in zijn collectie had. Van haar hand zijn een dertigtal schilderijen en één tekening bekend. Meer dan een derde hiervan is voluit gesigneerd en gedateerd. Michaelina schilderde meesterlijke historiestukken, indringende portretten, ontwapenende genretaferelen en verstilde bloemstukken. Haar veelzijdigheid is zonder meer grensverleggend te noemen.

Katlijne Van der Stighelen, Gerlinde Gruber, Martha Howell, 324 pagina's, Nederlands, 30 x 24 cm, Bai, Hardcover

Emanuela Ferretti, Marco Pierini, Pietro Ruschi, 304 pagina's, Engels | Italiaans, 27 x 23 cm, Silvana Editoriale, Softcover

Mondeken toe laat zien dat de grens tussen schilderijen en teksten flinterdun is en dat de hoogste wijsheid soms een dwaas spel is. Als kenner van Massijs, Bosch en de unieke beeldtaal van de renaissance onttleedt Larry Silver alle afgeleide van het schilderij. Het resultaat is een bijzondere analyse van een curieus tafereel, dat zelfs na vijf eeuwen uit het leven blijkt te zijn gegrepen.

Larry Zilver, 88 pagina's, Nederlands, 21 x 14 cm, Hannibal Books, Softcover

Dublin, 1904. De twintigjarige Nora Barnacle uit Galway werkt als kamermeisje in Finn’s Hotel. Op 16 juni verandert haar leven als ze de twee jaar oudere Dubliner James Joyce ontmoet. Ze voelt zich onmiddellijk tot hem aangetrokken, en hij merkt verrast op hoe ongedwongen en vrij ze is in zijn gezelschap. Al snel zijn ze aan elkaar verknocht. Nora is bereid alles op te geven voor haar Jim: ondanks zijn weigering om te trouwen stapt ze met hem op de boot, op zoek naar een nieuw bestaan buiten Ierland.

Nuala O'Connor, 48 pagina's, Nederlands, 21 x 14 cm, Uitgeverij Marmer, Softcover

In 1957 sloot Serge Vandercam (1924-2005) zich samen met Piero Manzoni aan bij Arte Nucleare, de Italiaanse avant-garde- beweging van Enrico Baj en Sergio Dangelo. Het is slechts een van de hoogtepunten binnen Vandercams informele periode, tussen 1953 en 1963. Dit lyrisch abstract werk vormt de kern van deze publicatie en toont de evolutie die hij doormaakte van Cobra-fotograaf tot figuratief schilder.

208 pagina's, Nederlands | Engels, 24 x 29 cm, Stockmans Art Books, Hardcover

De triomf en tragedie van de vader van de atoombom

De Pulitzer Prize-winnende biografie van J. Robert Oppenheimer, directeur van het Manhattan Project en ‘vader van de atoombom’, die de inspiratie was voor de succesvolle film Oppenheimer – een geweldige, spannende combinatie van wetenschap, wereldgeschiedenis en politiek.

J. Robert Oppenheimer (1904-1967) was een briljant natuurkundige en directeur van het Manhattan Project: de geheime ontwikkeling van de atoombom tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bombardementen op Hiroshima en Nagasaki maakten hem de beroemdste wetenschapper van zijn generatie en een van de meest iconische maar ook omstreden figuren van de twintigste eeuw. Dit boek volgt Oppenheimer vanaf zijn opleiding onder de bekendste fysici van zijn tijd, naar Berkeley, Californië, waar hij de eerste Amerikaanse school voor theoretische natuurkunde oprichtte en nauw betrokken raakte bij verschillende links-activistische bewegingen, die ook veel communisten aantrokken. Vervolgens naar Los Alamos, New Mexico, waar hij een woestijnvlakte transformeerde in een kernwapenlaboratorium waarna hij de geschiedenis in ging als de vader van de atoombom.

Na de oorlog nam Oppenheimer het hoogleraarschap aan Princeton over van Albert Einstein en werkte hij als politiek adviseur. In die rol maakte hij zich hard voor internationale controle op nucleair materiaal, verzet tegen de waterstofbom en tegen kernoorlog in het algemeen. Door die revolutionaire standpunten, in combinatie met zijn vermeende banden met het communisme, haalde Oppenheimer zich in de aanloop naar de Koude Oorlog de woede van invloedrijke nucleaire pleitbezorgers op de hals, onder wie atoomenergie-commissionair Lewis Strauss, waterstofbomontwikkelaar Edward Teller en FBI-directeur J. Edgar Hoover, die een hoorzitting organiseerden wegens de verdenking van landverraad.

Oppenheimer is een meeslepend portret van een briljante, ambitieuze en complexe man wiens werk een vernietigend einde maakte aan de Tweede Wereldoorlog, en het begin vormde van de Koude Oorlog. Een biografie en geschiedenisboek ineen, en bovenal een essentieel boek om inzicht te krijgen in ons recente verleden en onze keuzes voor de toekomst.

Kai Bird, Martin J. Sherwin, 736 pagina's, Nederlands, 23 x 15 cm, Meulenhof, Softcover

For Clever Scholars, Astronomers and Doctors

Lievelingsboek van Panamarenko. Volledig door de kunstenaar bedacht en vormgegeven, met een tekst van Jon Thompson.
Derde druk van het oorspronkelijk in 2001 uitgegeven kunstenaarsboek.

Jon Thompson, 112 pagina's, Engels, 43 x 30 cm, Ludion, Hardcover

De dichter die de wereld wilde veranderen

Een indrukwekkend tijdsdocument, een heldere cultuurgeschiedenis en bovenal een eerbetoon aan de dichter die de wereld wilde veranderen.

Paul van Ostaijens leven was in een flits voorbij. Amper tweeëndertig was hij toen hij in 1928 moederziel alleen stierf in een klein Waals sanatorium. Zijn oeuvre spreekt een eeuw later nog steeds tot de verbeelding. Paul van Ostaijen joeg de Nederlandse literatuur haast in zijn eentje de razendsnelle en uiterst gewelddadige twintigste eeuw binnen. Ieder genre dat hij aanpakte, probeerde hij opnieuw uit te vinden. Ieder boek waaraan hij begon, moest totaal anders zijn dan wat er al bestond. Die compromisloze houding maakte zijn leven niet gemakkelijk, maar zorgde er wel voor dat hij uitgroeide tot een van de meest geliefde dichters van de Nederlandse letteren.

In deze eerste volwaardige biografie wekt Matthijs de Ridder ‘zot polleken’ tot leven. De dichter loopt weer rond in Antwerpen, dwaalt weer door het Berlijn van de expressionisten en dadaïsten en zwerft door België op zoek naar gezonde lucht voor zijn zieke longen. Met veel enthousiasme en oog voor historisch detail vertelt De Ridder het meeslepende verhaal van een leven dat zich een paar keer in het centrum van de geschiedenis afspeelde. In zijn jarenlange onderzoek bracht Matthijs de Ridder veel nieuw materiaal bij elkaar. Hij vond bovendien een jeugdige aanzet voor de roman Bob en de onbekende groteske ‘Ecce Europa’, die hier voor het eerst verschijnen.

Matthijs de Ridder, 936 pagina's, Nederlands, Pelckmans, Hardcover

Eugeen Van Mieghem

De Antwerpse kunstenaar Eugeen Van Mieghem (1875-1930) documenteert het pulserende leven rond de haven van Antwerpen aan het begin van de twintigste eeuw. Dokwerkers, zakriolen, passagiers, lokale gemeenschappen en algemene arbeiders zijn de onderwerpen van zijn levenslange fascinatie voor de Antwerpse haven. Zijn affiniteit met zijn onderwerpen maakt zijn werk direct en oprecht en uniek in het genre van het sociaal realisme.

88 pagina's, Engels, 28 x 21 cm, Pandora, Hardcover

Op 10 mei 1915 kreeg Nic Beets, medewerker bij het Rijksmuseum, het verzoek van de hulpcommandant van de legerplaats bij Zeist, of hij de Belgische beeldhouwer en schilder Rik Wouters (1882-1916) bij het museum als volontair te werk kon stellen. Wouters was met zijn legeronderdeel naar Nederland uitgeweken en in Amersfoort en Zeist geïnterneerd. Enkele stafleden van het Rijksmuseum waren laaiend enthousiast over de pen- en penseeltekeningen die Wouters in de omgeving van het kamp had gemaakt. Zij haalden hem naar Amsterdam en zorgden voor onderdak. De kamers waren gemeubileerd met wat zijn vrienden uit het Rijksmuseum bijeen konden brengen. Wouters maakte in korte tijd enkele honderden (waterverf)tekeningen, een aantal ontroerende schilderijen en twee fraaie beelden. Financieel werd hij ondersteund door een Amsterdamse tabaksmakelaar. Het enthousiasme bij de Rijksmuseummedewerkers was zo groot dat zij verkooptentoonstellingen in het Rijksmuseum, in het Stedelijk Museum en daarna in Rotterdam en Den Haag organiseerden. Op 11 juli 1916 overleed Wouters op 33-jarige leeftijd. Op basis van veel nieuw bronnen- en beeldmateriaal kon dit fascinerende verhaal te boek gesteld worden. ‘Amsterdam is prachtig, prachtig’ schreef Wouters. Dit boek getuigt daarvan.

J.F. Heijbroek, 82 pagina's, Nederlands, 24 x 17 cm, Uitgeverij De Buitenkant, Softcover